ทำความรู้จัก...พลอยบุษราคัม
เหลืองใสสด...บุษราคัม
YELLOW SAPPHIRE
บุษราคัม หรือ แซปไฟร์สีเหลือง (yellow sapphire) เป็นพลอยที่จัดอยู่ในตระกูลคอรันดัม (corundum) เช่นเดียวกับทับทิม (ruby) และไพลิน (blue sapphire) มีสีเหลือง และมักมีความใสสะอาดมากกว่าพลอยชนิดอื่นในตระกูลเดียวกัน เนื่องจากมีมลทินหรือตำหนิภายในค่อนข้างน้อย มีองค์ประกอบทางเคมีเป็นอะลูมิเนียมออกไซด์ (Al2O3) โดยสีเหลืองของพลอยชนิดนี้เกิดจากการมีธาตุเหล็ก (Fe) เป็นธาตุให้สี บุษราคัมมีความแข็ง 9 รองจากเพชร จึงมีความคงทนสูง เหมาะแก่การนำไปทำเป็นเครื่องประดับ
แหล่งบุษราคัม
แหล่งบุษราคัมที่สำคัญ ได้แก่ ศรีลังกา ไทย มาดากัสการ์ อเมริกา แทนซาเนีย และแอฟริกาใต้ สำหรับในประเทศไทยมีแหล่งบุษราคัมที่สำคัญอยู่ที่จังหวัดจันทบุรี ซึ่งกำลังเป็นที่นิยมอย่างมากในปัจจุบัน โดยใช้ชื่อทางการค้าว่า “บุษราคัมบางกะจะ” มีที่มาจากชื่อตำบลบางกะจะ แหล่งเหมืองพลอยบุษราคัมของจังหวัดจันทบุรีนั่นเอง
ภาพ : เหมืองพลอยบุษราคัม ต.บางกะจะ จ.จันทบุรี
การปรับปรุงคุณภาพ
การปรับปรุงคุณภาพบุษราคัมเพื่อทำให้มีสีที่สดใสขึ้นมี 2 วิธีด้วยกัน ได้แก่ การอาบรังสี (irradiation) และการใช้ความร้อน (heat treatment) การอาบรังสีไม่ค่อยเป็นที่นิยมนัก เนื่องจากสีที่ได้จะไม่คงทน ต่างจากการใช้ความร้อนที่ให้สีที่คงทนไม่เปลี่ยนแปลง ปัจจุบันนิยมปรับปรุงคุณภาพบุษราคัมโดยการใช้ความร้อนร่วมกับการใช้สารเบริลเลียม (beryllium treatment) ซึ่งทำให้บุษราคัมมีสีเหลืองสด และมีประกายเพิ่มมากขึ้นอีกด้วย
ภาพ : ก้อนบุษราคัมเผาเบริลเลียม
หลักในการเลือกซื้อ
หลักในการเลือกซื้อบุษราคัม สิ่งสำคัญลำดับแรกคือดูที่สี สีที่สวยของบุษราคัมคือ สีเหลืองสด สม่ำเสมอ ไม่มีสีอื่นปะปน และมีโทนสีปานกลาง ไม่เข้มหรืออ่อนจนเกินไป ลำดับต่อมาให้ดูที่ความสะอาดหรือมลทินภายใน ควรเลือกที่มีมลทินน้อยที่สุดเท่าที่จะทำได้ ซึ่งโดยทั่วไปบุษราคัมมักมีมลทินค่อนข้างน้อยอยู่แล้ว จากนั้นให้ดูที่การเจียระไน ยิ่งมีเหลี่ยมที่คมชัดและมีความสมมาตรมากเท่าไร ก็จะช่วยให้พลอยเม็ดนั้นมีประกายที่สวยงามโดดเด่นมากขึ้นเท่านั้น ที่สำคัญที่สุดคือ ระวังการสับสนกับอัญมณีที่มีสีเหลืองชนิดอื่นที่มีลักษณะคล้ายคลึงกัน เช่น ซิทริน โทแพซสีเหลือง เบริลสีเหลือง เป็นต้น ดังนั้นจึงควรเลือกซื้อกับผู้ขายที่มีความน่าเชื่อถือ หรืออาจตรวจสอบชนิดของพลอยก่อนตัดสินใจเลือกซื้อ
การดูแลรักษา
การดูแลรักษาบุษราคัม ในกรณีที่เป็นพลอยร่วงที่ยังไม่เข้าตัวเรือน ควรเก็บแยกเม็ดไม่รวมในห่อเดียวกัน เพื่อป้องกันการบิ่น หรือกรณีที่เป็นเครื่องประดับบุษราคัม ควรเก็บใส่กล่องแยกจากเครื่องประดับอัญมณีชนิดอื่น โดยเฉพาะเพชร เพื่อป้องกันการขูดขีดเป็นรอย การทำความสะอาดทำได้โดยใช้น้ำยาล้างเครื่องประดับหรือสบู่เหลวอ่อนๆ ผสมน้ำ ใช้แปรงขนนุ่มขัดเบาๆ หรือใช้เครื่องทำความสะอาดระบบอัลตร้าโซนิคที่นิยมใช้ในร้านจิวเวลรี่ก็ได้ จากนั้นใช้ผ้านุ่มซับ ผึ่งลมหรือเป่าให้แห้ง ที่สำคัญไม่ควรใส่เครื่องประดับบุษราคัมขณะทำกิจกรรมที่เสี่ยงต่อความเสียหายของบุษราคัม เช่น ทำความสะอาดบ้าน ประกอบอาหาร เล่นกีฬา เป็นต้น ทั้งนี้เพื่อความสวยงามคงคุณค่าของบุษราคัมตราบนานเท่านาน
บทความโดย : vvygems.com